امامزادگان احمد و جعفر (علیه السلام) از فرزندان امامین همامین سید الساجدین علی بن الحسین (علیه السلام) و موسی بن جعفر (علیه السلام) می باشند. زمانی که حضرت ثامن الحجج حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام از طرف مأمون به ولایت عهدی برگزیده شدند، مدتی بین آن حضرت و اخوان و اقاربشان جدائی افتاد و آنها طی نامه ای از محضر امام و خلیفه اجازه خواستند به سوی طوس حرکت نمایند، هنگامی که این سادات حسنی و حسینی وارد ایران شدند جاسوسان به مأمون خبر دادند که اگر این سادات به طوس برسند مسلماً خطر بزرگی برای خلافت خواهند بود لذا مأمون به فکر چاره افتاد و طی نامه ای به همه حاکمان بلاد دستور داد که از حرکت آنان به سوی خراسان ممانعت نموده و آنها را مجبور به بازگشت کنند، سادات بنی هاشم که از طریق بصره و کویت و اهواز و بوشهر به فارس رسیده بودند در بین راه با لشکر 4000 هزار نفری قتلغ خان (حاکم شیراز ) روبرو شدند، قتلغ خان که مردی سختگیر و قسی القلب بود راه را بر آنها بست و مانع از حرکتشان به سوی مقصد شد. آنها نامه استیذان خلیفه را نشان دادند و گفتند این گذر نامه بدستور خلیفه صادر شده لکن قتلغ خان نپذیرفت و گفت دستور ثانوی رسیده که از ادامه حرکت شما بسوی طوس جلوگیری شود و که به محل خود مراحعت نمایید.
حضرت احمد بن موسی با سایر برادران و همراهان مشورت کردند و چون هیچ کدام حاضر به بازگشت نشدند جنگ سختی بین دو طرف درگرفت و تعدادی از امامزادگان به شهادت رسیده و یا مجروح شدند. حضرت احمد بن موسی (علیه ال سلام) صلاح دیدند خود و اقوام از بیراهه بطرف شیراز راه را ادامه دهند و به همراهان فرمودند چون دشمن در تعقیب ماست باید با لباس و پراکنده برویم، از طرفی قتلغ خان نیز به مأموران خود دستور داد تا امامزادگان را تعقیب و در هر جا به آنها رسیدند دستگیر و یا به قتل برسانند. معاندین به محض مواجه شدن با امامزادگان آنها را به شهادت می رسانند و این دو بزرگوار که از طرف اقلید و سرحدات به طرف آباده رهسپار بودند در حال استراحت در کنار آب قنات حسین آباد بهمن بوسیله ایادی حاکمان ظلم و جور به شهادت می رسند.
ساختمان قبلی امامزادگان توسط بی بی منظر و کمک مردم این قصبه بنا نهاده که بدین طریق می باشد.
ساختمان بقعه محدود بوده از جهات اربع از شمال به عمارت حاج مراد خان از جنوب به صحن امامزاده گان که متصل به کوچه اصلی قلعه بوده و از شرق به خانقاه و باغ کربلائی علی و ازغرب به زائر سرای حاج محمد صادق فرزند لطفعلی خان. قبرستان عمومی حرم مطهر حدود 12متر طول و 5 متر عرض داشته و دیوار اطراف حرم را از سنگ و ساروج با پایه های ضخیم بنا نهاده اند.
سقف حرم از خشت خام بصورت گنبدی که بر فراز آن گنبد مدور مخروطی با آجرهای به رنگ سبز تزیین شده و در دو طرف شرقی و غربی آن (داخل حرم ) دو اطاقک بوده که با یک درب به حرم مطهر و یک به ایوان شمال باز می گردیده است. این اطاقکها محل قبور اموات بوده است.
در وسط یک قبر بزرگ بنام امامزاده احمد و یک قبر متوسط بنام امامزاده جعفر و قبر کوچک گچی بنام شیخ علی قرار داشته و روی قبور امامزادگان دو ضریح چوبی قرار داشته است.
قسمت شمالی حرم:
حرم یک ایوان مسقف با یک درب ورودی و یک ایوان به عرض تقریبی 5 متر قرار داشته که بعد از ایوان صحن شمالی و در قسمت شمال صحن اطاقکهایی بوده که نخست محل سکونت متولیان و بعد بصورت آرامگاه اموات بیرون آمده است.در طرف راست اطاقکها فضای باز و در طرف راست آن عمارت حاج مراد خان و در قسمت غربی و شمال عمارت اسطبل اسب و الاغ زائرین و در طرف شرقی اسطبل باغ مرحوم سید حسن آستانه و در طرف غربی ان نخست باغی بنام امامزادگان و بعد از آن باغ مرحوم مهدوی بوده است.
قسمت جنوبی حرم:
در طرف جنوب نخست یک درب چوبی سبز رنگ و یک ایوان و بعد ار آن یک صحن جنوبی که به عنوان گلزار شهدای انقلاب اسلامی می باشد این صحن با یک درب بزرگ چوبی سبز رنگ که زنجیری هم برآن نصب بوده به کوچه اصلی که به قلعه باز می شده قرار داشته است.
در کنار درب بزرگ جنوبی صحن کوچه ای باریک بوده که به باغهای طرف شرقی منتهی می شده و در آغاز کوچه فوق الذکر کارخانه دوشاب پزی از مرحوم مشهدی مندعلی و از آن تا کنار دروازه قلعه باغهای اهالی بوده است در طرف غربی کوچه منتهی به زیارتگاه کوچه ای قرار داشته که منتهی می شده به باغهای قسمت غربی.
قسمت شرقی حرم:
در طرف شرقی نخست یک پا گرد بوده که صحن جنوبی را به صحن شمالی مرتبط می ساخته و در طرف شرقی پا گرد دیوار اطراف زیارتگاه قرار داشته و بعد از آن باغ کربلائی علی فوق الذکر و در قسمت شمالی باغ فوق الذکر درب بزرگی به طرف پا گرد و در کنار آن درب چوبی کوچکی بسوی خانقاه که در طرف شرقی خانقاه و بعد از آن باغ غلامرضا محسنی و بعد از آن باغهای اهالی بوده که فعلا به عنوان منازل مسکونی خیابان اصلی ورود به امامزادگان و خانقاه هم خراب و جزء صحن مطهر است.
قسمت غربی حرم:
در قسمت نخست خلوت استاد حاجی و قسمتی از صحن امامزادگان (که بعدا آرامگاهایی می سازند ولی در همان اوایل سالهای ساخت بنای جدید جهت توسعه صحن جنوبی مجموعه آن آرامگاها بااجازه صاحبانشان تخریب گردید) و بعد از آن قبرستان عمومی و بعد از آن باغهای اهالی بوده که کما کان بدین منوال می باشد.
در طرف جنوبی خلوت استاد حاجی و در کنار درخت گنجشکی که هم اکنون وجود دارد درب بزرگی با سر در بسیار زیبا وجود داشته که جلو درب زنجیری آویزان بوده بعد از آن یک هشتی بوده که در طرف شمال هشتی درب بسوی زائر سرای حاج محمد صادق فوق الذکر و راهی بسوی باغ امامزادگان باز ودربی هم بسوی صحن شمالی قرار داشته است.
ساختمان جدید:
در دفتر اظهار نامه ثبت مربوط به سال 1310 هـ. ش در مورد محل بقعه امامزادگان چنین آمده که پلاک گذاری به دست مرحوم حاج میرزا محمد باقرموحد انجام شده ولاک 439 از9928 مزرعه حسین آباد بهمن مربوط به این مکان است.
از شمال به عمارت حاج مراد خان از جنوب به قبرستان عمومی از مشرق به خانقاه وقفی پلاک 438 واز مغرب به غسالخانه محدود است. دراطراف بقعه متبرکه سه باب عمارت که قبلاً ذکر شد وجود داشته که مجموعاً تخریب و جزء صحن امامزادگان گردیده است.
تصمیم بر بنای ساختمان و بقعه جدید:
بعد ازاینکه ساختمان قبلی بر اثر مرور زمان حالت استحکامی خود را از دست داد و از طرف دیگر به جهت است
قبال زائرین از گوشه و کنار و عدم امکان کافی جهت پذیرایی و استراحت و غیره. و در اوایل انقلاب اسلامی هیئت امناء این بارگاه با هماهنگی اداره اوقاف شهرستان آباده درصدد برآمدند که با تهیه نقشه ساختمانی جدید نسبت به تجدید بنای امامزادگان اقدام نمایند.اینکار ابتداء به شرکت ساختمانی تیمارگون واگذارگردید و مورد تأیید اداره اوقات واقع شد و مبلغ سیصد هزارریال بابت تهیه نقشه پرداخت شد.اما نقشه مورد موافقت حاج آقا شیرازی مسئول بقعه متبرکه قرار نگرفت. پس از آن نقشه ای بوسیله مهندس نیک کار و آیرون ترسیم و ارسال شد که باز تأیید نشد. لذاهیئت امناء تصمیم گرفت در ابتدا حصار اطراف صحن را تجدید بنا نموده و آنرا گسترش دهد.
و بر اساس نقشه حصارکشی از طرف دفتر فنی فرمانداری آباده تهیه و به اجرا درآمده .
در سال 1368هـ. ش مجددا از اداره اوقاف تقاضای نقشه برداری برای تجدید بنای بقعه شد لذا از طرف مهندس هاشمی نقشه تهیه و توسط یکی از برادران به تهران ارسال شد و به نظر مسئولین دفتر عمران وزارت اوقاف رسانده و بعد ازموافقت در اواخر همان سال نقشه مذکور توسط مهندس هاشمی اجرا شد.
شالوده آن ریخته و بتون ریزی وآرموتور بندی آن با میلگرد و سیمان و آغاز و با تلاش و کوشش بی وفقه قسمت عمده ای ازساختمان صورت گرفته و تاکنون بالغ بر 800 تن سیمان و 50 تن میلگرد به مصرف رسیده که از نظرمهندسین هیچگونه نقصی درکاراستحکام ساختمان آن نمی باشد.
بحمدالله ساختن سقف گنبد و پایه اصلی گنبد که ساخته و گنبدی رفیع و گلدسته هایی بسیار زیبا برای آن بنا شده است.
باغهای اطراف تخریب، آرامگاههایی اطراف صحن شمالی و شرقی با اجاره صاحبش خریداری و خریدن خانقاه به سپاه واگذارگردید. آجر نما به روی دیوارهای خارجی بقعه نصب و درب و پنجره ها با شیشه و غیره کار گذاشته شد.
سلام بر شما ای بزرگان پاک و مطهر و اولیاء الهی و ای دعوت کنندگانی که نهایت اکرام و الطاف و عنایات را روا داشتید، شهادت میدهم که شما به حق سخن گفته اید و راستگو بوده اید و به حق و راستی نطق نمودید و به سوی مولایم و مولایتان آشکارا و نهان دعوت کرده اید، رستگار و پیروز گشت کسی که شما را پیروی کرد و نجات یافت هر کسی که شما را تأیید کرد، ناامید و زیان دید آن که شما را دروغگو دانست. و آن که از شما روی گردانید، شاهد گواهی من باشید تا این که از رستگاران باشم به واسطه شناخت و اطاعت و تصدیق شما و تبعیت از شما. سلام بر شما ای سروران من و فرزندان سروران من، شما درهای الهی هستید که مردم از آن درها وارد می شوند و از میان آن درها به سوی خدا می روند و شما درهایی هستید که از آن درها دینمان و احکام الهی را می گیریم. به زیارت شما آمده ام و حاجت ها و خواسته هایم را نزدتان به ودیعت نهاده ام، من اینک دین و امانتم را و عاقبت کارهایم را و تمامی آرزوهایم را تا پایان حیاتم و هنگام مرگم در نزد شما به ودیعت می نهم و سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد.
فیلم حرم مطهر امامزادگان احمد و جعفر شهر بهمن
تهیه و تنظیم حاج خسرو نفر
